آمری پیشکسوت داوری بوشهر: بی‌مهری مرکزنشینان باعث کناره‌گیری من شد

خودش می گوید: پس از ۱۶ سال قضاوت، شاهد بی مهری های زیادی خصوصا از سوی فدراسیون نشین ها بود و نهایتا عطای داوری را به لقایش بخشیدم. در ادامه گفتگوی ماهنامه “طارمه” با اسماعیل آمری داور پیشکسوت استان را می خوانید:

به عنوان نخستین سوال؛ از خودتان برایمان بفرمایید. 
با سلام و عرض خداقوت خدمت مخاطبان ماهنامه طارمه. اسماعیل آمری متولد ۱۳۵۲ و کارمند اداره کل نوسازی مدارس استان بوشهر هستم. دارای مدرک لیسانس حقوق و ۲ فرزند هستم.

چگونه وارد عرصه داوری شدید؟
من داوری را در بازی‌های محلی شروع کردم و بعدازآن در مدرسه و مسابقات دهه فجر که بین هم‌کلاسی‌ها برگزار می‌شد، ادامه یافت. سال ۷۲ کلاس درجه سه زیر نظر استاد سنایی  شرکت و به‌طور رسمی داوری را بعد از اخذ کارت داوری شروع  کردم. از اصلی‌ترین مشوقان من آقای مشایخ پیشکسوت داوری و آقای محمدرضا درخشش(بازدرهوا) بودند که واقعاً حق بزرگی در گردن بنده دارند.

درجه‌های داوری را چگونه گذراندید؟
من درجه داروی درجه سه را در سال ۷۲ دریافت کردم. سه سال بعد درجه ‌دو، سال ۷۵ درجه‌یک، سال ۷۸ هم در رده ملی مجوز گرفتم.

داوری فوتبال در مسیر شغلی شما اختلالی پیش نیاورد؟
خیر، مشکلی پیش نیامد و جا دارد تشکر ویژه‌ای از مسئولین اداری داشته باشم که در طول سالیانی که من در امر قضاوت مشغول بودم و همچنین الآن که به‌عنوان ناظر داوری مشغولم همکاری کاملی داشتند.

الگوهای داوری شما چه کسانی بوده‌اند؟
در ایران آقایان فغانی و ترکی و در جهانی آقای فارکوس مرک.

مهم‌ترین مسابقه‌ای که قضاوت داشته‌اید؟
در استان، دربی بوشهر یعنی بازی شاهین و ایران جوان که یک‌بار در جام حذفی و بار دیگر در لیگ استان بود. در کشور هم‌سال ۸۹ هفته بیست و چهارم  لیگ برتر مسابقه فولاد خوزستان و تراکتورسازی  تبریز به‌عنوان داور وسط سوت زدم.

فشار روانی روی داوران به چه شکل است؟
اغلب فشار روانی به نداشتن آمادگی بدنی داور یا به علت قضاوت‌های بیش‌ازحد است. بخشی هم ناشی از ندیدن و توجه نکردن به داور و یا کمک‌داور و به حاشیه رفتن است. فشار ناشی از حساسیت بازی هم که جای خود دارد و مشکلات بیرون زمین می‌تواند روی آن اثرگذار باشد.

در زمان اشتباهات داوری، بازیکنان و کادر فنی چه نقشی در دامن زدن به آن دارند؟
قبل از شروع بازی بازیکنان،  مربیان و کادر فنی داور را ارزیابی می‌کنند و اگر داور قوی باشد، کمتر زیر بار حواشی و فشارها می‌رود و تماشاگر هم نمی‌تواند روی او نفوذ کند، ولی اگر داور کم‌تجربه باشد این اعتراض بازیکنان، مربیان و تماشاگران باعث می‌شود که بازی از دست او خارج‌شده و سوت‌ها را ناخواسته به نفع طرفین بزند. مثلاً اگر یک بازی تماشاچی داشته باشد و آن‌ها نوشته‌ای علیه داور شعار دهند و داور تجربه کافی نداشته و محکم نباشد تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ناخواسته سوت‌ها به نفع آن تیم میزبان قرار می‌گیرد. شگردی هم مدتی است باب شده که وقتی داور سوتی به ضرر یک تیم می‌زند، چند نفر از بازیکن آن تیم دور او حلقه می‌زنند و اینجاست که داور باید خودش را از آن بازیکنان جدا کرده و خطاکاران را شناسایی کند و با اخطار و اخراج، بازی را مدیریت کند.

نقش VAR در داوری چقدر می‌باشد؟
به نظرم نقش تعیین‌کننده و مکمل دارد. وی‌ای آر برای داور قوت قلب است، چون در صورت بروز اشتباه داور قابل تصحیح خواهد بود و در آخر بازی اشتباه تأثیرگذار از تیم داوری سرنمی زند. درگذشته دو داور وسط می‌گذاشتند ولی به این نتیجه رسیدند که در کار همدیگر دخالت می‌کنند و جالب نیست. بعد داور پشت دروازه و سمت شرق زمین گذاشتند که دیده شد داور وسط همان سمت حرکت می‌کند و بعد داور پشت دروازه را سمت غرب گذاشتند که به‌طرف کمک‌داور باشد و به او وظایفی دادند، مثلاً در خطاهایی که در محوطه جریمه رخ می‌دهد یا توپی که از خط رد می‌شود به داور کمک کند. باز دیدند داور انسان است و همان هم مرتکب خطای چشم می‌شود، در نتیجه VAR را روی کار آوردند و دیگر داور پشت دروازه را نمی‌گذارند. ازاین‌رو در حال حاضر مدرن‌ترین تکنولوژی و اقدام برای کاهش خطای داوری محسوب می‌شود. برای مثال در بازی ایران با سوریه زمانی که آقای وحید امیری توپ را سانتر کرد، دست بازیکن سوریه کاملاً از بدن او جدا بود و حالت غیرطبیعی داشت اما داور تشخیص نداد. اینجا VAR به کمک‌داور آمد و به او اطلاع دادند و او مانیتور را نگاه کرد که صحنه خیلی فاحش بود و پنالتی گرفت. تیم سوریه هم اصلاً اعتراضی نکرد چون آن‌ها هم قوانین را یاد گرفته‌اند که نباید به VAR اعتراض کرد.

آیا ورزشگاه‌های ایران ظرفیت استفاده از VAR رادارند؟
بله با توجه به این‌که ۱۶ تیم در  لیگ برتر داریم و همچنین ۱۸ تیم در دسته یک که برای لیگ برتر می‌جنگند و ساختاری مشابه به لیگ برتری‌ها دارند، VAR دارای اهمیت و ضرورت است. ما دارای استادیوم‌های مناسبی هستیم که اتاقک لازم برای این کاردارند، ولی نیازمند تجهیزات هستند. البته در داشتن داوران مسلط به این تجهیزات ضعف داریم که باید روی آموزش آن‌ها اقدام کرد.

مثلاً در لیست صادره از سوی ایران برای VAR، فقط علیرضا فغانی معرفی‌شده، زیرا ایشان دوره مربوط به آن را دیده‌اند، ولی گویا فدراسیون فوتبال تصمیم دارد ۳۰ تا ۳۵ داور جوان و ملی را انتخاب کرده که به‌موقع آن‌ها را آموزش داده تا بتوانند برای نیم‌فصل بعدی به‌عنوان VAR استفاده شود.

اما نکته مهم اینکه زمانی که داوران می‌روند و قضاوت می‌کنند، داورانی که سوت می‌زنند یا کمک می‌کنند داوران باتجربه‌ای هستند، ولی آیا آن داورانی که می‌روند برای VAR آن‌ها هم توانایی تشخیص خطا رادارند؟  آیا به‌اندازه کافی تجربه قضاوت دارند که خطا و آفساید را تشخیص دهند؟ چون اگر تجربه کافی نداشته باشند و در یک‌نیمه دو الی سه بار به داور وسط که فردی باتجربه است بگویند بیاید و این صحنه را نگاه کند جالب نیست زیرا باید مطمئن باشند که اگر داور را صدا زدند داور به آن صحنه عکس‌العمل نشان می‌دهد. در این خصوص نیز باید تدبیر و بررسی لازم وجود داشته باشد.

قضاوت کدام بازی سخت‌تر از دیگر مسابقات است؟
بازی‌های دربی شهرستان‌ها همیشه از شرایط خاصی برخوردار بوده و البته زیبایی خاصی بدلیل حضور تماشاگران در ورزشگاهها دارد.

با این حساب قضاوت مسابقاتی که بدون تماشاگر است راحت می باشد؟
قضاوت درهرصورت سخت است و قوانین برای همه تیم‌ها یکسان می‌باشد، اما در ایران که متأسفانه بعضاً شاهد اتفاقاتی روی سکوها به‌عنوان تماشاگرنما هستیم، فشار روی سکوها می‌تواند روی عملکرد تیم داوری تأثیراتی هرچند کوچک بگذارد.

میزان دوندگی داوران در زمان مسابقه چقدر است؟
بستگی به داور و مسابقه دارد و اینکه حساسیت بازی چقدر است و در چه رده‌ای برگزار می‌شود. بااین‌حال داور با تمرینات منظم، باید همیشه آمادگی جسمانی خوبی داشته باشد. به‌عنوان‌مثال آقای فغانی از داوران بین‌المللی کشورمان یکی از رمزهای موفقیت خود را شرکت در مسابقات آمادگی جسمانی می‌داند و باعث شده تا همیشه به صحنه نزدیک باشد. در کشور ما نیز در مسابقات لیگ برتر میزان دوندگی یک داور نباید از ۷ کیلومتر کمتر باشد. دستگاهی به نام EPTS است که دور کمربسته می‌شود و راه رفتن، دویدن، سرعت‌های کوتاه و بلند و تمام حرکت‌های داور را اندازه‌گیری می‌کند و با آن آمادگی بدنی داور قابل‌بررسی است. ولی در جام جهانی مقدار دوندگی داوران بین ۱۰ تا ۱۴ کیلومتر بوده،  مثلاً داوری از ازبکستان به نام ایرماتوف بعضی مسابقات تا ۱۴ کیلومتر هم می‌دود.

در ایران مقداری آمادگی جسمانی‌ها خوب نیست و اگر به آمار نگاه کنید در لیست داوران موردتانید AFC  نیز سهمیه کمی داریم که دلیل آن نداشتن آمادگی جسمانی است. به‌ هر حال دوندگی بالای داور باعث جاگیری بهتر وی می‌شود؛ به شرطی که قدرت بازی خوانی و جابجایی داشته باشد تا به تصمیم‌های صحیح منجر شود.

تفاوت داوری درگذشته و امروز را چقدر می‌بینید؟
قابل‌مقایسه نیست. درگذشته، داوری این‌قدر آموزش نداشت،  شاید سالی یک‌بار، ولی الآن در هرشهرستانی شاید در طول سال چندین کلاس برگزار شود. درگذشته بازیکنان تا مرز ۳۲، ۳۳ و یا ۳۴ سالگی فوتبال بازی می‌کردند و بعد می‌آمدند برای داوری، ولی الآن داور از ۱۷ سالگی وارد این حیطه می‌شود و اگر به‌صورت تخصصی و حرفه‌ای دنبال کند، شاید در ده سال هم به مقام بین‌المللی برسد. البته یک تفاوت هم بین گذشته و امروز می‌باشد و اینکه اغلب داوران چون تجربه بازی حرفه‌ای فوتبال ندارند، بعضاً از سوی بازیکنان فریب می‌خورند و منجر به‌اشتباه داور در سوت زنی می‌شوند. در کل سطح داوری استان با گذشته که تنها چند مهره اندک داشتیم قابل‌مقایسه نیست و شاهد رشد این حوزه هستیم که امیدواریم منجر به معرفی داورانی در سطح ملی و بین‌المللی شود.

سطح داوران استان را چگونه ارزیابی می‌کند؟
استان بوشهر دارای تعداد زیادی داور در سطح کشور است و در تمامی بخش‌ها فوتبال، فوتسال و فوتبال ساحلی در هر دو حوزه آقایان و بانوان در حال فعالیت هستند. استان بوشهر در تمام لیگ‌های برتر نماینده دارد که در حال حاضر مشغول به قضاوت هستند. کمیته داوران استان هر ساله برای به‌روز کردن دانش داوری، کلاس‌های توجیهی با حضور مدرسان برجسته فدراسیون برگزار می‌کند. با توجه به کم شدن بازی‌ها در سطح استان و بالا رفتن کیفیت مسابقات، سطح کیفی داوران هم بالا رفته است. کیفیت عملکرد داوران استان مطلوب است و باید تلاش کنیم تا با نگاهی ویژه و حمایت بیشتر بتوانیم شاهد حضور داورانمان در سطوح ملی و بین‌المللی باشیم.

چرا از داوری کنار رفتید؟
متأسفانه به علت ناملایمات مرکزنشینان، من در ۳۸ سالگی از داوری خداحافظی کردم، درصورتی‌که پله‌های ترقی را طی کرده بودم و امیدوارم بودم بازی‌های مهم ملی بتوانم سوت بزنم، اما صرفاً به دلیل کم‌اعتنایی مرکزنشینان به داوران شهرستانی نظیر بنده، تصمیم به خداحافظی گرفتم.

زیباترین خاطره زندگی و ورزشی‌تان چیست؟
در زندگی شخصی ازدواج در سال ۸۱ یکی از قشنگ‌ترین خاطرات من می‌باشد. در ورزش نیز اولین ابلاغ لیگ برتر فوتبال به‌عنوان داور که برای بازی فولاد خوزستان و تراکتورسازی در سال ۸۹ بود که باعث شد اولین داور تاریخ استان بوشهر باشم که در این سطح سوت زدم.

سخن پایانی، به‌عنوان پیشکسوت چه انتظاری از جامعه دارید؟
پیشکسوتان، جوانان دیروزی هستند که خاک خورده این فوتبال هستند و انتظار می‌رود از تجربیات گران‌بهای آن‌ها در راستای توسعه داوری استفاده گردد. آن‌ها سرد و گرم‌ چشیده هستند و همه شرایط را سپری کردند. همچنین مسئولان می‌بایست از پیشکسوتان که بنا به هر دلیلی قادر به همکاری با مجموعه نیستند در برنامه‌های خود بهره ببرند.
منبع: ماهنامه طارمه